Eίναι συχνός ο παραλληλισμός της αναζήτησης του "αδύνατου" από τον Διογένη και τον Δον Κιχώτη ως η μάταιη αναζήτηση ενός τρελού. Νομίζω όμως ότι μια πιο προσεκτική ανάγνωση δεν επιτρέπει κάτι τέτοιο.
Ο Δον Κιχώτης αψήφησε όλο τον κόσμο και η ευτυχία του στάθηκε που έζησε τρελός και πέθανε γνωστικός. Ο Διογένης επίσης αψήφησε όλο τον κόσμο κατάφερε όμως να ζήσει και να πεθάνει γνωστικός. Ο Διογένης εφάρμοσε στην πράξη έναν ιδιαίτερο τρόπο ζωής που βασιζόταν στην πεποίθηση ότι η σοφία είναι θέμα δράσης μάλλον παρά σκέψης, την αρχή ότι πρέπει να ζούμε σε συμφωνία με τη φύση μάλλον παρά με το νόμο και τη σύμβαση. Ο Δον Κιχώτης αντίθετα ήταν ένας ονειροπόλος και ρομαντικός ιππότης, που ερχόταν διαρκώς σε σύγκρουση με την πραγματικότητα, επιμένοντας να ζει στα όνειρα που πλάθει με τη φαντασία του.
Ο Διογένης έκανε μια ζωή όσο μπορούσε πιο κοντά στη φυσική ζωή του πρωτόγονου ανθρώπου και των ζώων. Είχε στην κατοχή του τη μικρότερη δυνατή ποσότητα υλικών αγαθών, σκληραγωγούσε τον εαυτό του και ζούσε περιπλανώμενος σε αρμονία με τις συνθήκες της φύσης. Ο Διογένης όταν έφτασε στην Αθήνα είχε ένα σκλάβο τον Μάνη ο οποίος το έσκασε και ο Διογένης δεν έκανε καμμία προσπάθεια να τον πιάσει γιατί "Θα είναι ανόητο αν ο Μάνης μπορεί να ζήσει χωρίς τον Διογένη και ο Διογένης δεν μπορεί να τα καταφέρει χωρίς τον Μάνη". Ο Δον Κιχώτης δεν απαρνείται καμμία άνεση και ως ιππότης ταξιδεύει με τον δούλο του Σάντσο. Χωρίς τον Σάντσο ο Δον Κιχώτης είναι ένας ονειροπόλος - ο Σάντσο ένας απλός χωρικός, που τον υπηρετεί πιστά προσπαθεί να μένει προσγειωμένος και να ισορροπεί τις καταστάσεις, είναι αυτός που διαθέτει κοινό νού και κριτική διάθεση.
Οι επιθέσεις του Διογένη αφορούν πραγματικούς εχθρούς όπως τις συμβάσεις, το γάμο, την οικογένεια, την πολιτική, την πόλι, όλες τις κοινωνικές και φυλετικές διακρίσεις, τον πλούτο, την εγκόσμια δόξα και την εξουσία. Ο Διογένης γνώριζε πολύ καλά ποιός ήταν και οι μάχες του αφορούν κατακτήσεις πάνω στον εαυτό του, ενώ ο Δον Κιχώτης νομίζει ότι είναι ιππότης και έχει προσωπική ευθύνη να πολεμήσει εναντίον των κοινωνικών αδικιών. Οι μάχες του Διογένη αφορούν παραγματικές ανάγκες και επιθυμίες, οι μάχες του Δον Κιχώτη αφορούν ανεμόμυλους που φαντάζουν γίγαντες, πρόβατα που φαντάζουν στρατός και πανδοχεία που φαντάζουν κάστρα. Ο Διογένης επιδιώκει την ελευθερία, την αυτάρκεια, την ευτυχία και την αρετή ενώ ο Δον Κιχώτης υπηρετεί απλά το ιππτικό ιδανικό.
Ο Δον Κιχώτης νομίζει ότι κατέχει μια αλάθητη φιλοσοφία ενώ ο Διογένης πράττει με βάση μια αλάθητη φιλοσοφία. Ο Διογένης πίστευε ότι η αρετή αποκαλύπτεται καλύτερα στην πράξη παρά στην θεωρία και όλη του η ζωή ήταν ένας διαρκής αγώνας ενάντια σε μια διεφθαρμένη κοινωνία.
Δεν μπορεί κάποιος να αναζητάει ανθρώπους αν δεν βρεί τον άνθρωπο μέσα του. Η αιώνια αναζήτηση της "αλήθειας" ξεκινάει από τον Διογένη και τον λύχνο του και φτάνει μέχρι τον σύγχρονο ορό της αλήθειας. Ο Δον Κιχώτης είναι ένα χαριτωμένο ανέκδοτο σε αυτήν την πορεία για να μας θυμίζει ότι δεν αρκεί να είναι κάποιος ή να νομίζει ότι είναι ιππότης για να δικαιούται να σταυροφορεί για την αλήθεια. Είναι σημαντικό να επαναφέρουμε την αναζήτηση από την αναζήτηση της αλήθειας σαν ιερού δισκοπότηρου στην αναζήτηση του έντιμου στο "μέτρο πάντων άνθρωπος", από την "Πλατωνική" φιλοσοφία των ιδεών στην πρακτική ηθική. Όπως στην ιατρική για παράδειγμα όπου η παθιασμένη αναζήτηση της "αλήθειας" έχει αντικαταστήσει την στατιστική σημαντικότητα με την Evidence Based Medicine. Δεν είναι πια πλέον πολιτικώς ορθό να είναι κάποιος σωστός - θα πρέπει να είναι σωστός και για τους "ορθούς" λόγους.
Ο Διογένης συνήθιζε να λέει ότι όπως κάποιος συνηθισμένος στις ανέσεις δυσανασχετεί όταν δεν τις έχει, έτσι και κάποιος συνηθισμένος στην απουσία χαράς, απολαμβάνει περισσότερο ακόμη και την μικρότερη χαρά. Ο Μέγας Αλέξανδρος φέρεται ότι είπε "αν δεν ήμουν Αλέξανδρος θα ήθελα να ήμουν Διογένης". Δεν νομίζω ότι θα μπορούσε να πεί το ίδιο για τον Δον Κιχώτη. Τι τραγικό που ο Διογένης και ο Αλέξανδρος πέθαναν την ίδια μέρα του 323 πχ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου